voyages... voyages...: 01/13/18

sobota, 13 stycznia 2018

Słowacja - Bardejow

Bardejow to miasto powiatowe leżące w północno-wschodniej Słowacji, w województwie preszowskim, w regionie Szarysz. W XI w. istniała tu słowiańska osada, która do I połowy XIII w. znajdowała się we władaniu Polski. U schyłku XII w. powstał tutaj klasztor cystersów, założony przez zakonników przybyłych z Polski. W XIII w. obszar ten został włączony do Królestwa Węgier i do końca I wojny światowej był częścią Górnych Węgier, stając się ważnym ośrodkiem handlu, rzemiosła i kultury. W XIV w. na polecenie Ludwika I Andegaweńskiego (zasiadającego również na polskim tronie jako Ludwik Węgierski) miasto zostało otoczone murami obronnymi z licznymi basztami, dzięki którym mogło rozwijać się bezpiecznie. Duża ich część zachowała się do naszych czasów. Szczyt rozwoju Bardejowa przypadł na przełom XVI i XVII w. Z tego okresu pochodzi większość zabytkowych budowli. Po I wojnie światowej cały region Szarysz wszedł w skład Republiki Czechosłowackiej. Stare miasto wraz z żydowskim podgrodziem zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Najcenniejszym zabytkiem miasta jest imponujący gotycki kościół pod wezwaniem św. Idziego, zajmujący północną stronę rynku. Jego budowę rozpoczęto na początku XV wieku, w miejscu klasztoru cystersów. Świątynia otrzymała kształt wspaniałej trzynawowej bazyliki gotyckiej. Architektura o prostych kształtach skrywa mnóstwo cennych szczegółów i dzieł artystycznych. W bazylice zachowało się 11 późnogotyckich ołtarzy skrzydłowych zbudowanych w latach 1460-1520. Za najcenniejszy uważa się boczny ołtarz Narodzenia Pańskiego, powstały w kręgu krakowskiego warsztatu Wita Stwosza. Grupa rzeźb Tronu Łaski w ołtarzu św. Barbary, wykonana prawdopodobnie w warsztacie Mistrza Pawła z Lewoczy uważana jest za szczytowe osiągnięcie rzeźbiarskie na Słowacji. Nie zachował się niestety główny ołtarz gotycki, zamieniony w okresie kontrreformacji na barokowy. Podczas wielkiego pożaru miasta w 1878 r. w 3 miejscach pękły mury kościoła. Po tej katastrofie przystąpiono do wielkiego remontu, który trwał ponad 20 lat. Dokonano wówczas regotyzacji wnętrza - barokowy ołtarz zamieniono nowym w stylu neogotyckim - oraz odbudowano wieżę, która zawaliła się 150 lat wcześniej podczas trzęsienia ziemi w 1725 r. Po tej rekonstrukcji kościół przybrał kształt zbliżony do obecnego. W roku 2000 podniesiony został do rangi bazyliki mniejszej przez papieża Jana Pawła II.

Bazylika św. Idziego i ratusz na ryku

Widok rynku od strony bazyliki

Ratusz na rynku

Zespół zabudowy mieszkalnej w Rynku (Radnične namestie). Domy pierwotnie gotyckie, w większości przebudowane zostały w stylu renesansowym i barokowym. Bardejowski rynek jest niezwykle urokliwy - przypomina realistyczną scenerię filmową.

Ratusz z lat 1505-1511 - w bryle późnogotycki, z wieloma elementami i detalami architektonicznymi charakterystycznymi dla architektury renesansu. Uznawany za najstarszy renesansowy zabytek Słowacji; obecnie mieszczą się w nim Muzeum Szaryskie i Muzeum Historii Bardejowa.

Ratusz

Bazylika św. Idziego

Wejście do bazyliki św. Idziego.

Główne wejście znajduje się z boku - do bocznej nawy południowej, wejście do nawy głównej jest stale zamknięte.

Bazylika św. Idziego - prezbiterium

Bazylika św. Idziego - wnętrze

Bazylika św. Idziego - ołtarz główny

W centrum ołtarza głównego znajdują się rzeźby śś. Stefana, Idziego i Władysława

Bazylika św. Idziego - środkowa część głównego ołtarza

Bazylika św. Idziego - golgota na belce tęczowej

Golgota na belce tęczowej - zbliżenie

Ołtarz Vir Dolorum

Najcenniejszy ołtarz Narodzenia Pańskiego.

Niestety nie jest jeszcze odnowiony - rzeźby uszkodzone i mocno zakurzone, obrazy na bocznych skrzydłach z ubytkami

Ołtarz Narodzenia Pańskiego

Ołtarz św. Elżbiety

Ołtarz Świętego Krzyża

Ołtarz Matki Boskiej Bolesnej

Ołtarz Matki Boskiej, św. Mikołaja i św. Erazma

Mały ołtarz Marii Panny zwany ołtarzem św. Anny

Ołtarz w kaplicy Marii Panny

Relikwiarze w kaplicy Marii Panny

Ołtarz św. Andrzeja - jedyny ołtarz tablicowy, jeden z najstarszych

Ołtarz św. Andrzeja, centralne panneau - św. Andrzej Apostoł

Ołtarz św. Andrzeja, detal - Matka Boska

Ołtarz św. Andrzeja, detal - zdjęcie z krzyża

Kopia obrazu Rubensa "Przebicie włócznią", który znajdował się w poprzednim barokowym ołtarzu głównym

Zabytkowa płyta nagrobna miejscowego dostojnika

XV wieczna chrzcielnica na tle płyty nagrobnej nieznanego rycerza

Wieża bazyliki św. Idziego

Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła z lat 1901-1902,

zbudowana na terenie dawnej fosy przy południowym murze obronnym

Baszta Szkolna będąca częścią systemu obronnego miasta

Bardejovske Kupele - hotel Astoria gdzie zatrzymywali się bogaci kuracjusze

5 km na północ od Bardejowa znajduje się znane uzdrowisko Bardejovske Kupele. Pierwsza wzmianka o bardejowskich źródłach pochodzi z XIII wieku. Pierwsze łazienki kąpielowe wybudowano w XVIII wieku. Najczęstszymi gośćmi, oprócz bardejowskich mieszczan byla polska i węgierska szlachta. Uzdrowisko słynęło z odwiedzin wysoko urodzonych gości. Przebywali tu na kuracji m.in. cesarz Austrii Józef II, Maria Ludwika, przyszła druga żona cesarza Napoleona Bonaparte, car Aleksander I i Elżbieta Bawarska, znana jako Sisi, żona cesarza Franciszka Józefa. Jej pobyt upamiętnia postawiony w 1903 roku (5 lat po śmierci) brązowy pomnik cesarzowej, znajdujący się przed sanatorium Alžbeta. W uzdrowisku leczy się głównie choroby przewodu pokarmowego i przemiany materii. Uzdrowisko jest zamknięte dla ruchu samochodowego. Wszelkie pojazdy mechaniczne należy zostawiać na parkingu przed wjazdem do uzdrowiska.

Na końcu miasta znajduje się najstarszy słowacki skansen - Muzeum Architektury Ludowej regionu Szarysz, będące oddziałem Muzeum Szaryskiego w Bardejowie. Utworzenie go zapoczątkowało przeniesienie do uzdrowiska w 1932 r. drewnianej greckokatolickiej cerkwi z Mikulašovej, która posłużyła za miejscową świątynię. Od tamtej pory zaczęto gromadzić w uzdrowisku wiejskie budynki drewniane z regionu Szarysz. Ostatecznie skansen został oficjalnie utworzony w roku 1965. W 1967 r. sprowadzono do niego cerkiew spoza regionu, ze Zboja w Bukowskich Wierchach (Zachodnie Bieszczady). W roku 2005 cerkiew z Mikulašovej przeniesiono z centrum do skansenu. Msze odbywają się w niej nadal.

Sanatorium Alžbeta, przed którym stoi pomnik cesarzowej Sisi

Pomnik cesarzowej Sisi

Greckokatolicka cerkiew pod wezwaniem Trzech Hierarchów ze Zboja z 1766 r.

Drewniana dzwonnica z Janoviec i cerkiew ze Zboja

Drewniana dzwonnica z Janoviec

Greckokatolicka cerkiew pod wezwaniem Opieki Bogurodzicy z Mikulašovej z 1730 r. Rozbudowana w latach 1837-1838, służyła jako cerkiew do roku 1926. Po wybudowaniu nowej, stała nieczynna. W 1932 r. została przeniesiona do Bardejovskich Kupeli i służyła jako miejscowa świątynia. Stała w centrum uzdrowiska; obecnie - w skansenie. Jest to jedna z piękniejszych cerkwi łemkowskich typu północno-zachodniego.