Sandomierz to znane zabytkowe miasto powiatowe w województwie świętokrzyskim położone na siedmiu wzgórzach nad Wisłą. Większość zabudowy wraz z historycznym centrum, uznanym w roku 2017 za pomnik historii, leży na lewym brzegu Wisły.
We wczesnym średniowieczu dzięki położeniu nad Wisłą, w miejscu przeprawy na szlaku handlowym z Europy Zachodniej na Ruś, Sandomierz szybko zyskiwał na znaczeniu. Sandomierz zaliczony został przez Galla Anonima do trzech głównych miast Królestwa Polskiego obok Krakowa i Wrocławia. W okresie rozbicia dzielnicowego był stolicą Księstwa Sandomierskiego, a przez blisko 700 lat również miastem wojewódzkim. Pierwszym władcą księstwa (w okresie od 1146 do 1166) był Henryk Sandomierski, syn Bolesława Krzywoustego. Miasto zostało zdobyte i splądrowane przez Tatarów w roku 1259. Po zniszczeniach najazdu miasto było ponownie lokowane w roku 1286 przez Leszka Czarnego. Swój dalszy rozwój miasto zawdzięcza handlowi zbożem. Sandomierz leżał na trasie wiślanej drogi transportu zboża z Polski południowej do Gdańska. Był on jednym z głównych miast Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Gościli w nim królowie, m.in. Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Jadwiga, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski oraz ważni przedstawiciele władz świeckich i kościelnych. Był też miejscem zjazdów szlacheckich. W 1570 r. miał miejsce zjazd reprezentantów działających w Polsce nurtów reformacji, w wyniku którego doszło do podpisania tzw. zgody (ugody) Sandomierskiej - porozumienia w obronie przed kontrreformacją.
Okres wojen szwedzkich to ponowny upadek miasta spowodowany zniszczeniami.
W okresie zaborów Sandomierz stał się miastem pogranicznym między Królestwem Polskim a Galicją i stracił znaczenie administracyjne i gospodarcze. Dodatkowo został poważnie zniszczony przez I wojnę światową. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę miasto wyrwało się ze stagnacji i zaczęło się prężnie rozwijać. Według planów Eugeniusza Kwiatkowskiego z 1935 r. miało zostać stolicą Centralnego Okręgu Przemysłowego. W 1939 r. miał stać się stolicą nowego województwa, ale plany te zniweczył wybuch II wojny światowej. W 1944 r. Sandomierz został wyzwolony od Niemców przez wojska radzieckie.W latach 1975-1998 znalazł się w województwie tarnobrzeskim, a od roku 1999 jest miastem powiatowym w województwie świętokrzyskim.
Panorama centrum historycznego miasta od południa
Widok od południa na Collegium Gostomianum
Widok na zamek od południa
Widok od południa na katedrę, dzwonnicę i Dom Długosza
Panoramiczny widok od zachodu na zamek i katedrę
Ratusz na rynku. Zbudowany w XIV w., w XVI w. dobudowano attykę - to jeden z
najciekawszych ratuszy renesansowych w Polsce.
Ratusz na rynku
Ratusz, z lewej strony kolumna maryjna
Historyczny happening pod kolumną maryjną przed ratuszem
Stara studnia i zabytkowe kamieniczki przy rynku
Zabytkowe kamieniczki przy rynku
Kamienica Oleśnickich przy rynku. To najładniejsza kamieniczka, w której mieści się poczta i wejście do podziemnej trasy turystycznej
Widok od strony rynku na Bramę Opatowską
Wejście do Bramy Opatowskiej
Brama Opatowska - zbudowana w XIV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego stanowiła część murów obronnych miasta. W XVI w. dodano do niej attykę. Jest jedną z piękniejszych i najlepiej zachowanych bram miejskich w Polsce.
Z prawej strony przy bramie frontem do ulicy stoi kościół Świętego Ducha.
Wnętrze kościoła Świętego Ducha
Kościół Świętego Ducha - główny ołtarz. Nie jest to rzeźbiona nastawa ołtarzowa lecz iluzjonistyczny fresk na ścianie w kształcie nastawy
Kościół Świętego Ducha - obraz "Zesłanie Ducha Świętego" w ołtarzu głównym
Kościół Świętego Ducha - boczny ołtarz "Chrystus Frasobliwy" w podwójnej koronie Cierniowej i królewskiej, symbolizującej zwycięstwo
Kościół Świętego Ducha - boczny ołtarz, zbliżenie
Widok z Bramy Opatowskiej na kościół św. Józefa przy Parku Miejskim
Widok z Bramy Opatowskiej na Wyższe Seminarium Duchowne i kościół św. Michała Archanioła
Widok na Wyższe Seminarium Duchowne i kościół Seminaryjny św. Michała Archanioła
Wyższe Seminarium Duchowne i kościół św. Michała Archanioła
Wyższe Seminarium Duchowne, które w 1903 r. przejęło siedzibę po dawnym klasztorze sióstr benedyktynek
Barokowe wnętrze kościoła seminaryjnego św. Michała Archanioła. Pierwotnie był to kościół klasztorny sióstr benedyktynek, który powstał w II połowie XVII w. W 1903 r. wraz z klasztorem został przejęty przez Wyższe Seminarium Duchowne.
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - boczny ołtarz MB Śnieżnej
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - główny ołtarz. Pierwotna bogata barokowa nastawa ołtarzowa spłonęła w 1966 r. Obecnie w prezbiterium znajduje się zrekonstruowane po pożarze tabernakulum i duży obraz patrona kościoła.
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - boczny ołtarz św. Benedykta. Wykonawcą obu bocznych ołtarzy jest krakowski snycerz Franciszek Czarny.
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - barokowa ambona
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - ciekawa podstawa ambony przedstawiająca św. Benedykta, z piersi którego wyrasta drzewo karmiące jego następców.
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - kosz ambony przedstawiający ojców kościoła i benedyktyńskich świętych wyrastających z gałęzi drzewa.
Kościół seminaryjny św. Michała Archanioła - organy
Widok z ulicy Mariackiej na dzwonnicę i wieżę katedry
Dzwonnica i wieża katedry
Bazylika katedralna pod wezwaniem Narodzenia NMP z XIV w. ufundowana przez Kazimierza Wielkiego.
Pomnik bł. Wincentego Kadłubka przed bazyliką katedralną. Był on autorem słynnej i kontrowersyjnej Kroniki dziejów Polski. Był ściśle związany z krakowskim dworem księcia seniora Leszka Białego, który mianował go prepozytem kolegiaty sandomierskiej. W 1208 r. wybrany został biskupem krakowskim. Z godności tej zrezygnował po 10 latach i wstąpił do klasztoru cystersów w Jędrzejowie, gdzie zmarł w roku 1223. Beatyfikowany w 1764 r. przez papieża Klemensa XIII.
Dom Długosza - ufundowany w 1476 r. przez sandomierskiego kanonika i znanego historyka Jana Długosza dla potrzeb tutejszego kolegium mansjonarzy. Do ich obowiązków należał śpiew w dzień i w nocy małego Oficjum o NMP, celebracja mszy śpiewanych, w Adwencie rorat, a w każdy piątek Oficjum o Męce Pańskiej.
Collegium Gostomianum. Jest to jedna z najstarszych w Polsce szkół średnich funkcjonująca od czasów jej powstania w XVII w. do dziś. Było to kolegium jezuickie ufundowane na początku XVII w. przez wojewodę poznańskiego i kasztelana sandomierskiego
Hieronima Gostomskiego oraz rodzinę Bobolów.
Widok z wysokiej skarpy na Wisłę
Zamek - pierwotnie drewniany zbudowany został na miejscu dawnego grodu usytuowanego na wysokim wzgórzu oblanym wodami Wisły. W 1138 r. na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego Sandomierz stał się stolicą księstwa dzielnicowego, a zamek awansował na stałą rezydencję książąt władających ziemią sandomierską. W XIV w. za czasów Kazimierza Wielkiego, na miejscu drewnianego, wzniesiony został zamek murowany. Jego przebudowę w stylu renesansowym przeprowadzili Zygmunt I Stary i Zygmunt II August. W czasie potopu zamek został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska szwedzkie. Pozostałe w najlepszym stanie niedokończone przez Zygmunta Augusta zachodnie skrzydło zamku na polecenie króla Jana III Sobieskiego zostało przebudowane w wolnostojący budynek typu pałacowego, który w zasadniczym kształcie przetrwał do dziś. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Okręgowe.
Zamek od północnej strony
Zespół klasztorny przy kościele dominikanów św. Jakuba z 1226 r. Zdobyty przez Tatarów w 1269 r. stał się miejscem znanego z historii męczeństwa dominikanów. Jest przykładem połączenia architektury romańskiej i gotyckiej,
stanowi unikatową formę przejściową pomiędzy tymi dwiema epokami.
Dzwonnica kościoła św. Jakuba zbudowana z cegły w III ćwierci XIII wieku.
Romański portal kościoła św. Jakuba
Prezbiterium kościoła św. Jakuba. W ołtarzu głównym obraz MB Różańcowej.
Kościół św. Jakuba - kaplica bł. Sadoka i Towarzyszy zbudowana z cegły w III ćwierci XIII w. Upamiętnia ona wydarzenia z 1259 lub 1260 roku (w zależności od źródła) z czasu II najazdu tatarskiego na Polskę, kiedy to klasztor został zaatakowany przez wojska mongolsko-tatarskie. Męczeńską śmierć - według tradycji 2 lutego 1260 roku (inna data to zima 1259 roku) - ponieśli przeor klasztoru Sadok, współbracia w liczbie 48 oraz liczni sandomierzanie, którzy schronili się w kościele. Od tamtych wydarzeń kościół stał się miejscem kultu męczenników sandomierskich.
Kościół św. Jakuba - ołtarz w kaplicy 49 męczenników sandomierskich. Jego autorem jest Karol Prevot, który wykonał cykl obrazów Martyrologium Romanum w katedrze.
Kościół św. Jakuba - kaplica MB Różańcowej. Zbudowana w XVII w. początkowo poświęcona była św. Walentemu. Ze względu na fundatorów nazywana jest Kaplicą Roszkowskich. Obecnie wykorzystywana jest jako kaplica Najświętszego Sakramentu z tabernakulum. Współczesny wygląd kaplicy nabrał cech secesyjnych za sprawą dekoracji Karola Frycza.
Kościół św. Jakuba - obraz św. Jacka Odrowąża w kaplicy jego imienia.
Kościół św. Jakuba - widok w stronę chóru.
Wąwóz św. Jacka Odrowąża biorący początek na wprost kościoła św. Jacka.
Panoramiczny widok od zachodu na zamek i katedrę
Romański portal kościoła św. Jakuba
