Na początku XVI w.
wzniesiono w Nieborowie gotycko-renesansowy dwór, który przetrwał do końca XVII
w. Dobra nieborowskie stanowiły wówczas własność rodu Nieborowskich herbu
Prawda. W 1694 r. dobra Nieborowskich kupił prymas Polski
kardynał Michał Stefan Radziejowski, który wzniósł barokowy pałac
zaprojektowany przez Tylmana z Gameren. Kardynał Radziejowski zapisał w
testamencie dobra nieborowskie wraz z pałacem Konstancji z Niszczyckich i
Jerzemu Hipolitowi Towiańskim. Ich syn Krzysztof Mikołaj Towiański sprzedał
dobra w 1723 roku generałowi saskiemu Aleksandrowi Jakubowi Lubomirskiemu i
jego małżonce Karolinie Fryderyce von Vitzthum. Od 1736 roku właścicielami
Nieborowa byli Stanisław i Jan Józef Łochoccy, którzy odsprzedali w 1766 roku
dobra Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu, hetmanowi wielkiemu litewskiemu.
Hetman w latach 1766-1768 dokonał przekształcenia wnętrz pałacowych w stylu
rokokowym.
W 1774 właścicielem dóbr nieborowskich został
książę Michał Hieronim Radziwiłł, późniejszy wojewoda wileński i jeden z
najbogatszych magnatów polsko-litewskich, który wyposażył pałac w stylowe
meble, tkaniny, obrazy i rzeźby oraz przedmioty rzemiosła artystycznego.
Założył bogatą w zbiory bibliotekę (ponad 10 tys. woluminów dzieł polskich i
obcych w tym starodruki z XV w.). Jego żona Helena z Przeździeckich
Radziwiłłowa założyła w tym czasie słynny ogród romantyczny w Arkadii. Stał się
on miejscem spotkań twórców epoki oświecenia. Znajdujący się przy pałacu barokowy ogród i park w
stylu regularnym (francuskim) zaprojektowany został w ostatniej dekadzie XVII
w. prawdopodobnie przez Tylmana z Gameren i rozbudowany w latach 70. XVIII
wieku przez Szymona Bogumiła Zuga. Dominują w nim rodzime gatunki drzew, ale
najbardziej okazałe były dwa platany posadzone, jako pierwsze w Polsce ok. 1770
r. Dobra nieborowskie pozostały w rękach Radziwiłłów
do lutego 1945 r., następnie zespół pałacowo-parkowy w Nieborowie i Arkadii
został oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.
W pałacu znajduje się obecnie muzeum wnętrz
rezydencji pałacowych z XVII-XIX wieku, oparte na ocalałym wyposażeniu pałacu i
jego kolekcjach uzupełnione obiektami sztuki i rzemiosła artystycznego ze
zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
Majolika nieborowska
W 1881 r. w zabudowaniach dawnego browaru
należącego do zespołu pałacowego w Nieborowie, książę Michał Piotr Radziwiłł,
otworzył Fabrykę Fajansów Artystycznych i Kafli Piecowych, którą kierował
sprowadzony z Nevers doświadczony ceramik – Stanisław Thiele. Manufaktura
dostarczała do pałacu ozdobne piece kaflowe i ceramikę artystyczną, która z
czasem utworzyła cenny zespół majoliki nieborowskiej. Czerpała inspiracje z
motywów dekoracyjnych dawnych wytwórni włoskich, francuskich i holenderskich,
sięgając też po wątki narodowo-patriotyczne. Wytwarzane przedmioty
sygnowane były znakiem fabrycznym MPR (Michał Piotr Radziwiłł). Prosperity nie
trwało jednak długo i w 1897 roku manufaktura, przejęta już wówczas przez
Thiele, została ostatecznie zamknięta.
Tradycja produkcji ceramiki w dobrach nieborowskich
powróciła w roku 1982, w stulecie utworzenia pierwszej Fabryki. W nietkniętym
zawirowaniami historii budynku manufaktury, należącym już wówczas do Muzeum w
Nieborowie i Arkadii, powstała pracownia ceramiczna wytwarzająca kopie dawnych
naczyń oraz wyroby o charakterze ozdobnym i pamiątkarskim.
W 2017 r. patronat nad pracownią przejęła fundacja
„Trzy Trąby”. Każdy z wyrobów – naczynia, bibeloty, kafle – stemplowany jest
znakiem fabrycznym pierwszej manufaktury (MPR z mitrą książęcą est. 1881). W
części należącej do manufaktury powstało małe muzeum gromadzące najbardziej
charakterystyczne wyroby ceramiki nieborowskiej.
Widok pałacu od strony dziedzińca
Dziedziniec pałacu
Wschodnia wieża pałacu
Kandelabry przed głównym wejściem do pałacu
Górna część frontonu pałacu. W tympanonie północnym, wypełnionym panopliami oraz emblematami godności książęcej i hetmańskiej znajdują się herby właścicieli – Oginiec rodu Ogińskich i Pogoń Czartoryskich.
Pseudoryzalit części środkowej ogrodowej fasady pałacu
Tympanon ogrodowej fasady pałacu
Dekoracja tympanonu fasady ogrodowej z panopliami i emblematami godności książęcej z herbem Radziwiłłów Trzy Trąby na piersi orła.
Widok fasady pałacu zza starożytnych elementów wyposażenia parku, w czym lubowała się Helena Radziwiłłowa-Przeździecka
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Wschodnia wieża pałacu od strony parku
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Fragment ogrodu francuskiego przed pałacem
Jeden z dwu platanów pomników przyrody z 1770 r. Ten okaz ma się całkiem dobrze
Latem pod wielkim platanem
Wielki platan jesienią
Jesienią pod platanem
Ogród za pałacem
Z drugiego platana zachował się tylko widoczny tu fragment starego pnia i kilka konarów
Widok pałacu z początku alei grabowej
Widok pałacu z głębi alei grabowej
Jedna z alei lipowych z fragmentem starej kolumny pośrodku
Kolumna z orłem w parku
Szpaler grabowo-lipowy
Szpaler grabowo-lipowy
Kanał w parku
Pięknie tam jesienią, my byliśmy kiedyś latem. Kolory jesiennych liści sprawiają, że to miejsce jest jeszcze bardziej atrakcyjne. My mieliśmy pecha część parku i sam pałac były wyłączone ze zwiedzania, ponieważ kręcono jeden z odcinków "Ojca Mateusza". Pozdrawiam serdecznie :)
OdpowiedzUsuń