wtorek, 20 sierpnia 2019

Drewniane cerkwie łemkowskie nr 07

Beskid Niski - Dolina Białej (część II)

Tym razem również, zgodnie z wybraną na początku zasadą, będę posuwał się z południa na północ.  
Cerkwie pokazywane w tym poście według kolejności to:

  Banica, Czyrna i Czarna


BANICA to średnia wieś w południowo-zachodniej części Beskidu Niskiego. Znajduje się tu dawna cerkiew greckokatolicka z XVIII w. pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana. Jest to już czwarta cerkiew wzniesiona w tym miejscu, pierwsza pochodziła z końca XVI w., poprzednie spłonęły. Obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem. Jest to cerkiew typu północno-zachodniego, nieorientowana (prezbiterium zwrócone na południe), radykalnie zmieniona w czasie przebudowy w 1898 r. Przed cerkwią stoi dzwonnica bramna nakryta daszkiem namiotowym z makowiczką. Po wojnie kilkakrotnie odnawiana. Pierwszy poważny remont miał miejsce gdy proboszczem był ks. Mieczysław Czekaj wielki miłośnik i znawca sztuki cerkiewnej. W czasie swej ponad 30-letniej posługi kapłańskiej przenoszony z parafii do parafii na terenie całej Łemkowszczyzny przyczynił się do ratowania miejscowych cerkwi i do odnalezienia wielu cennych ikon. W 1985 r. parafia otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Sztuki dla najlepszego użytkownika zabytków drewnianych.

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Banicy

Prezbiterium cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Banicy - widok na wiosnę

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Banicy - widok na wiosnę

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Banicy - widok na wiosnę

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - skrajna lewa ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego

Ikonostas cerkwi w Banicy - ikona chramowa śś. Kosmy i Damiana

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy. Wstawiony w miejscu carskich wrót obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w pozłacanej srebrnej sukience. Obraz ten ma wschodnie pochodzenie. Do Polski przywieziony został z Bełza przez piastowskiego księcia Władysława Opolczyka i jest to wizerunek Matki Boskiej w typie Hodegetrii.

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - trimorfon, centralna część rzędu deesis

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - lewa strona rzędu prazdników i deesis

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Banicy - prawa strona rzędu prazdników i deesis

CZYRNA to duża wieś w zachodniej części Beskidu Niskiego na północny-wschód od Krynicy. Znajduje się tu cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy Męczennicy z lat 1893-94. Powstała na miejscu poprzedniej według projektu austriackiego architekta francuskiego pochodzenia Delavo. W budowie uczestniczyła cała parafia pod kierunkiem parocha Antona Konstantynowycza. Obecnie cerkiew pełni funkcję kościoła parafialnego pod wezwaniem Niepokalanego Serca NMP. Jest to cerkiew łemkowska epigonalna z prostą wieżą i krótkim transeptem. W murze otaczającym cerkiew stoi murowana dzwonnica parawanowa.

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Wieża cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej od strony prezbiterium

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Dachy i wieże cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej - interesujący motyw półkola na ramionach transeptu

Wnętrze cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej. W odróżnieniu od innych cerkwi, 
wnętrze tej jest wysokie, obszerne i jasne - rozświetlone dużymi oknami.

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej wykonany w 1899 r. na zlecenie 
parocha Antona Konstantynowycza przez lwowskiego malarza Teofila Kopystyńskiego.

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii. Po synodzie lwowskim w 1891 r. wprowadzono regulacje dotyczące architektury i wystroju cerkwi. Miały one być trójdzielne i posiadać ikonostas. Po zaleceniach synodu zamojskiego w 1720 r. niektóre cerkwie rezygnowały z ikonostasów wprowadzając ołtarze główne z nastawą jak w kościołach rzymskokatolickich. Po synodzie lwowskim w ikonostasach zaczęto również wprowadzać ikony namiestne w pełnej postaci, a Apostołowie otrzymali swe atrybuty dla lepszej identyfikacji. 

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego.

Ikonostas cerkwi w Czyrnej - ikona chramowa św. Paraskewy

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej - centralna ikona Chrystusa Arcykapłana w rzędzie deesis
W myśl tendencji anty absolutystycznych panujących wówczas w Monarchii Habsburskiej zmieniono wizerunek 
Chrystusa Pantokratora na Arcykapłana (Archireja) ubranego w ozdobne szaty biskupie.

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej - lewa strona rzędu deesis
Zgodnie z zaleceniami synodu lwowskiego Apostołowie posiadają przypisywane im atrybuty.

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Czyrnej - prawa strona rzędu deesis
Zgodnie z zaleceniami synodu lwowskiego Apostołowie posiadają przypisywane im atrybuty.

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej - typowy dla sztuki zachodniej boczny ołtarz Matki Boskiej

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej - zlatynizowana ikona Opieki Bogurodzicy

Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej - ikona Opieki Bogurodzicy (Pokrow) w ujęciu wschodnim

CZARNA to nieduża wieś w zachodniej części Beskidu Niskiego. Znajduje się tu zbudowana w 1764 r. dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra. Obecnie pełni funkcję kościoła filialnego parafii w Brunarach pod tym samym wezwaniem. Jest to cerkiew typu północno-zachodniego po przebudowie w połowie XIX w. Posiada wydłużone prezbiterium, kwadratową nawę, słupową wieżę z izbicą obejmującą babiniec i obszerny przedsionek. Nad prezbiterium i nawą podwójnie łamane dachy namiotowe połączone są dachem kalenicowym. Ściany cerkwi pokryte są gontem, dachy blachą.

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej. Cerkiew otoczona jest murkiem z kamienia polnego. 
Prowadzi do niej drewniana bramka z namiotowym daszkiem

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej

Dachy i wieże cerkwi św. Dymitra w Czarnej

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Czarnej

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Czarnej - ikona namiestna św. Mikołaja  

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Czarnej - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii 

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Czarnej - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego 
 
Ikonostas cerkwi w Czarnej - ikona chramowa św. Dymitra   

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej - boczny ołtarz Matki Boskiej Hodegetrii

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej - ikona Matki Boskiej Hodegetrii w ołtarzu bocznym

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej - ikona Złożenie do Grobu


Bibliografia:
Przewodnik Cerkwie drewniane Karpat – Polska i Słowacja, praca zbiorowa
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”
Stanisław Kryciński – Łemkowszczyzna (Po obu stronach Karpat, Czas wojny i pokoju, Nieutracona)
Wydawnictwo LIBRA
Jarosław Giemza – Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny
Wydawnictwo LIBRA
Przewodnik Beskid Niski, praca zbiorowa
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”
Bogdan Mościcki – Przewodnik Beskid Sądecki
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”

2 komentarze:

  1. Piękna cerkiew i bardzo ładne zdjęcia

    OdpowiedzUsuń
  2. Koniecznie muszę wrócić kiedyś w tamte strony. Niesamowicie mi się podobają ikony i polichromie w tych starych kościołach. Można siedzieć w środku i nie wychodzić. Cudne.

    OdpowiedzUsuń

Dziękuję za odwiedzenie mojego bloga. Będzie mi miło przeczytać Twój komentarz na temat opublikowanego posta.