środa, 27 grudnia 2017

Słowacja - zamek i skansen w Starej Lubowli

Lubowla jest jednym z najstarszych miast obecnego Spisza. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1292 r., z czasów sporu polsko-węgierskiego o południowe tereny ziemi sądeckiej. Wykorzystując stan anarchii na Węgrzech, księżna Kinga (żona Bolesława Wstydliwego) dążąc do zacieśnienia związków Spisza z Polską, obsadziła ten teren swoimi wojskami, które stacjonowały tam aż do jej śmierci w 1292 r. Potem jednak teren obecnego północnego Spisza, wcześniej będący częścią ziemi sądeckiej, został włączony do Węgier. Na przełomie XIII i XIV w. na wzgórzu ponad miastem powstał warowny zamek, który strzegł szlaków handlowych z Węgier do Polski. W 1364 r. węgierski król Ludwik Andegaweński nadał Lubowli prawa miejskie i obdarzył ją wieloma przywilejami. 
W roku 1412 na zamku miało miejsce spotkanie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego z Polskim królem Władysławem Jagiełłą, podczas którego podpisany został traktat pokojowy między obu państwami. W czasie spotkania Jagiełło udzielił Zygmuntowi Luksemburskiemu olbrzymiej pożyczki w wysokości 37 tysięcy kop praskich groszy pod zastaw zamku i 16 spiskich miast. Dług nigdy nie został zwrócony i Polska zarządzała Spiszem do czasu rozbiorów, kiedy Spisz powrócił do korony węgierskiej wchodzącej w skład cesarstwa Habsburskiego. Za czasów polskich dobrami spiskimi zarządzali mianowani przez królów starostowie, którzy urzędowali na zamku w Lubowli. Byli to przedstawiciele znakomitych rodów, m. in. Kmitowie i Lubomirscy. Oprócz Jagiełły na zamku gościło trzech innych polskich królów: Jan Olbracht, Jan Kazimierz i Jan III Sobieski.
Zamek był wielokrotnie przebudowywany - m.in. po wielkim pożarze w 1553 r., na polecenie Zygmunta Augusta, w stylu renesansowym, za czasów Stanisława Lubomirskiego w stylu barokowym oraz w XVIII w. pod okiem włoskiego architekta Francesca Placidiego. Po I rozbiorze w 1772 r. za panowania Marii Teresy skończyły się polskie rządy - zamek został przekazany do rąk węgierskiego arystokraty Juraja Felixa Raisza. Zamek stracił na znaczeniu i od tego czasu zaczyna się jego powolny upadek. W roku 1883 został zakupiony przez rodzinę Zamojskich. Ostatnim prywatnym właścicielem zamku (do roku 1945) był hrabia Jan Kanty Zamojski, którego żona Izabela pochodziła z rodu Bourbonów, potomków dynastii Królestwa Obojga Sycylii. Po I wojnie światowej Lubowla weszła w skład Republiki Czechosłowackiej. Po II wojnie światowej zrujnowaną twierdzę przejęło państwo czechosłowackie, a w 1966 r. dzięki staraniom Andreja Čepiššaka, otwarto tu muzeum. Aktualnie zamek jest częściowo odbudowany. Tak naprawdę, to remont trwa cały czas. Udostępniono dla turystów poszczególne budowle, mury zamkowe oraz ich otoczenie.

Zamek Stara Lubowla - widok od południa

Zamek Stara Lubowla - widok od południa

Zamek Stara Lubowla - widok od południa

Zamek Stara Lubowla - widok od południa

Zamek Stara Lubowla - widok od południowego-wschodu

Zamek Stara Lubowla - zachodnii bastion renesansowy

Zamek Stara Lubowla - zbliżenie na donżon

Stara Lubowla - widok na wzgórza otaczające zamek 


Stara Lubowla - widok na wzgórza otaczające zamek

Zamek Stara Lubowla - wysoki bastion barokowy

Wejście na dolny dziedziniec

Widok na donżon z dolnego dziedzińca

Widok na donżon i kaplicę, wybudowaną za czasów starosty Stanisława Lubomirskiego

Widok z dolnego dziedzińca na mury i wysoki bastion barokowy

Dziedziniec wysokiego bastionu barokowego

Widok na mury i donżon

Widok z dolnego dziedzińca na mury i donżon

Widok z murów zamku na okolicę

Widok z górnego dziedzińca na donżon

Widok na donżon z górnego dziedzińca

Na dziedzińcu sokolnicy prezentują swe tresowane ptaki. Na zdjęciu sokół wędrowny

Orzeł przedni

Sowa pójdźka

Na ekspozycji prezentowane są portrety znanych osobistości z historii zamku. 
Z lewej - król Polski Władysław Jagiełło, z prawej - król Węgier Zygmunt Luksemburski

Sebastian Lubomirski - starosta spiski

W kaplicy św. Michała na zamku eksponowane są kopie polskich insygniów królewskich (korona, berło i jabłko) wykonane w 2010 r. przez konserwatora Józefa Walczyka z Nowego Sącza. Podczas Potopu Szwedzkiego w latach 1655 - 1661 na zamku tym przechowywane były najcenniejsze polskie klejnoty koronne i dokumenty archiwalne Królestwa Polskiego. Do Lubowli przewiózł je ówczesny starosta spiski Jerzy Lubomirski, który mianowany został przez Jana Kazimierza hetmanem wielkim koronnym wojsk wiernych Rzeczypospolitej. Sam król uciekając przed Szwedami przez Nowy Wiśnicz, Nowy Sącz i Czorsztyn w 1656 r. dotarł na zamek w Lubowli. W 350. rocznicę pobytu króla, pod koniec lipca 2016 r. zorganizowano w Lubowli rekonstrukcję przybycia Jana Kazimierza na zamek i szereg imprez towarzyszących.

Wnętrze sali z czasów węgierskiego zarządcy zamku Felixa Raisza

Wnętrze sali z czasów węgierskiego zarządcy zamku Felixa Raisza

Wnętrze kaplicy zamkowej

Figura Matki Boskiej w kaplicy zamkowej

Widok ze skansenu na zamek
U stóp zamkowego wzgórza, na otwartej przestrzeni znajduje się Muzeum Architektury Ludowej. Obejmuje ono zabudowania wiejskie z okolicznych terenów Spisza. W skład wiejskiej osady wkomponowano 25 drewnianych zabudowań takich jak chłopskie domy, zabudowania gospodarcze, szkoła, młyn, czy kuźnia. Dużą atrakcją skansenu jest XIX wieczna cerkiew pod wezwaniem św. Michała przeniesiona do muzeum z Matysovej. 
  
Widok ze skansenu na zamek

Widok ze skansenu na zamek

Cerkiew pod wezwaniem św. Michała z Matysovej

Cerkiew pod wezwaniem św. Michała z Matysovej

Cerkiew pod wezwaniem św. Michała z Matysovej

Cerkiew pod wezwaniem św. Michała z Matysovej

Cerkiew pod wezwaniem św. Michała z Matysovej

Wnętrze cerkwi z Matysovej. Unikalną ciekawostką tej cerkwi jest zawieszone pod sufitem teleso - symboliczny Tron Boży, 
obecnie niespotykany w żadnej cerkwi na terenie Polski i Słowacji.

Ikonostas cerkwi z Matysovej 

Carskie wrota w cerkwi z Matysovej

Matka Boska Hodegetria w rzędzie ikon namiestnych. 
Jest to dość swobodna wersja Hodegetrii, bowiem Matka Boska zamiast wskazywać ręką Dzieciątko, trzyma je za stopę

Mandylion w ikonostasie cerkwi z Matysovej

Centralna ikona rzędu deesis w ikonostasie z Matysovej 

Skansen - wiejska chata ze Spisza 

Skansen - wiejska chata ze Spisza 

Skansen - wiejska szkoła ze Spisza

Skansen - wiejska zagroda ze Spisza

Skansen - wnętrze wiejskiej chaty

Skansen - wnętrze wiejskiej chaty