piątek, 7 września 2018

Austria - opactwo w Klosterneuburgu

Ten duży kompleks klasztorny leży zaledwie kilka kilometrów na północny zachód od Wiednia. Opactwo w Klosterneuburgu to drugi znany klasztor założony przez margrabiów z rodu Babenbergów. Po przeprowadzce z Melku do Leopoldsbergu, Leopold III sprowadził w 1133 r.  do pobliskiego Klosterneuburga zakon Kanoników Regularnych. Za zasługi dla kościoła Leopold był kanonizowany przez papieża Innocentego VIII w roku 1485. Jego relikwie spoczywają w tutejszym klasztorze. W 1663 r. cesarz Leopold I Habsburg ogłosił św. Leopolda Babenberga pierwszym głównym patronem Austrii. Córka św. Leopolda Babenberga Agnieszka poślubiła najstarszego syna Bolesława Krzywoustego Władysława Wygnańca. Podobno za namową swej ambitnej żony Władysław próbował przejąć władzę nad całym państwem polskim, co doprowadziło do wojny z przyrodnimi braćmi i wygnania go z kraju.
Klasztor zbudowano obok nieistniejącej już rezydencji Babenbergów. Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny wzniesiono w latach 1114-1136 w stylu romańskim. W latach 1677-1680 przebudowano kapitularz przy krużgankach klasztornych na kaplicę św. Leopolda, gdzie przeniesiono jego relikwie.  
Na zlecenie cesarza Karola VI Habsburga, który zamierzał przekształcić Klosterneuburg w austriacki Escorial, dokonano gruntownej przebudowy opactwa i kościoła. Prace powierzono architektom Donato Felice d'Allio i Josefowi E. Fischerowi von Erlach. Udało się zrealizować jedynie część tych planów. Po 1730 r. powstało monumentalne skrzydło wschodnie, z zabudowaniami wokół dziedzińca mieszczącymi pomieszczenia cesarskie ze wspaniałymi salami m.in. Salą Terreną, reprezentacyjną klatką schodową i komnatami gościnnymi dla dworu, który zjeżdżał do opactwa co roku na uroczystość Świętego Leopolda. Projekt nie został ukończony, ponieważ następczyni Karola VI, Maria Teresa zaniechała dalszej przebudowy ze względu na liczne problemy natury politycznej i finansowej. W latach 80. XIX w. austriacki architekt Friedrich von Schmidt przebudował fasadę zachodnią kościoła w stylu neogotyckim.
W klasztorze znajdują się bezcenne dzieła sztuki gotyckiej i barokowej oraz cenne zbiory malarstwa książkowego, ponieważ w średniowieczu działał tu znany warsztat kopistów ksiąg. W kaplicy św. Leopolda znajduje się wykonany w roku 1181 przez Mikołaja z Verdun słynny ołtarz składający się z 51 złoconych plakietek z emaliowanymi przedstawieniami ze Starego i Nowego Testamentu. Do cennych zabytków baroku należy cały wystrój kościoła, m.in. ołtarz główny, ambona, stalle, organy, ołtarze boczne oraz bogata dekoracja stiukowa wykonana przez Santino Bussiego i freski autorstwa Johanna Michaela Rottmayra.
Zwiedzanie kompleksu odbywa się na kilku trasach. Ja przeszedłem dwie: pierwszą z przewodnikiem obejmującą gotyckie sale klasztorne i kościół (bez skarbca i muzeum) oraz indywidualną skróconą trasę komnat cesarskich. Przewodniczka była dość małomówna i szybko przepędziła grupę po obowiązkowej trasie, na kościół dając niecałe 5 minut. W tym wspaniałym wnętrzu poczułem się nieco oszołomiony; nie mogąc przyjrzeć się wszystkim detalom, fotografowałem bezładnie szybko co popadło. Do przedsionka można wejść bez przewodnika, ale ze względu na kratę nie można wejść do środka i przyjrzeć się wszystkiemu z bliska. 

Przebudowana za Karola VI część opactwa. 
Lewą kopułę wieńczy korona Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, prawą mitra książęca (oryginał znajduje się w tutejszym muzeum). Babenbergowie otrzymali tytuł książęcy od cesarza Fryderyka Barbarossy w 1156 r.  Dynastia wygasła w połowie XIII w., w wyniku czego rozpoczęły się walki o Austrię. Ostatecznie w 1276 r. stała się ona dziedzicznym państwem Habsburgów, którzy panowali tam przez blisko 650 lat.

Opactwo Klosterneuburg

Opactwo od strony wejściowej. 
W czasie gdy je zwiedzałem, wokół gmachu i w kierunku kościoła alejka wysypana była niebiesko-fioletowym żwirkiem 

Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny

 Wieże kościoła pod wezwaniem NMP

Zachodnia fasada kościoła NMP przebudowana przez Friedricha von Schmidta w stylu neogotyku

Rzeźby patronki kościoła NMP w otoczeniu św. Leopolda i jego małżonki - Agnieszki von Waiblingen, 
córki cesarza Henryka IV z dynastii salickiej na bocznej ścianie wieży kościoła

Dziedziniec Leopolda

Fontanna św. Leopolda

Makieta przedstawiająca pierwotny wygląd opactwa i kościoła w stylu romańskim

Krużganki klasztorne

Zwornik sklepienia żebrowego w jednym z pomieszczeń klasztornych

Przykłady witraży w pomieszczeniach klasztornych

Jeden z ciekawszych gotyckich witraży figuralnych

Gotycka pieta

Rzeźby św. Leopolda i jego żony Agnieszki

Słynny ołtarz-tryptyk Piotra z Verdun i relikwiarz św. Leopolda w jego kaplicy mieszczącej się w starym kapitularzu klasztornym. 
Ołtarz znajduje się za szybą, w której odbiają się witraże z przeciwległej ściany.

Relikwiarz św. Leopolda

Centralna część ołtarza

Lewe skrzydło ołtarza

Prawe skrzydło ołtarza

W XIV w. do tylnej części ołtarza domalowano czteroczęściowy ołtarz tablicowy, na który składają się następujące sceny: Ukrzyżowanie

Zaśnięcie NMP. Ten typ przedstawienia spotykany jest w sztuce prawoslawnej - przy śmierci pojawia się Chrystus, który zabiera duszę Matki Bożej do nieba. Kościół prawosławny nie uznaje święta Wniebowzięcia, które kościół zachodni obchodzi od wielu wieków. Dogmat o wniebowzięciu NMP z ciałem i duszą do nieba ogłosił papież Pius XII w roku 1950.

Koronacja NMP w niebie

Trzy Marie u grobu i Noli me tangere - spotkanie Chrystusa z Marią Magdaleną po zmartwychwstaniu

Gotycki obraz ze scenami Męki Pańskiej

Sztukaterie na sklepieniu jednej z sal klasztornych

Sztukaterie na sklepieniu jednej z sal klasztornych

Sklepienie jednej z kaplic w kruchcie kościoła

Widok kaplicy przez kratę przedsionka

Kaplica Matki Boskiej w kruchcie kościoła

Widok przez kratę przedsionka do wnętrza kościoła

Sklepienie drugiej kaplicy w kruchcie kościoła

Ołtarz (tabernakulum?) drugiej kaplicy w kruchcie kościoła

Witraż w kruchcie kościoła

Wnętrze kościoła

Wnętrze kościoła

Prezbiterium kościoła - na dole monumentalne stalle, po lewej u góry loża cesarska, po prawej małe organy

Widok z głębi kościoła na prezbiterium - po lewej stronie ołtarz św. Leopolda, po prawej ambona

Główny ołtarz - na obrazie Pokłon Trzech Króli 

Sklepienie nad prezbiterium - środkowy fresk przedstawia Wniebowzięcie NMP

Sklepienie na skrzyżowaniu naw

Sklepienie kościoła

Fresk Koronacja NMP na sklepieniu kościoła

Zbliżenie na fresk Koronacji NMP

Sklepienie nawy kościoła

Sklepienie nawy kościoła

Fragment sklepienia kościoła

Wewnętrzna strona arkady między filarami kościoła

Wewnętrzna strona arkady między filarami kościoła

Ołtarz św. Leopolda

Ołtarz Krzyża Świętego

Ołtarz św. Michała Archanioła

Organy

Organy

Jedna ze stacji Drogi Krzyżowej

Sala Terrena w barokowej części opactwa, w której znajdują się obecnie kasy i sklepy z pamiątkami

Dziedziniec cesarski i wejście do nowej części klasztoru

Monumentalna klatka schodowa barokowej części opactwa

Znajdujące się w amfiladzie komnaty cesarskie wychodzą na ten dekoracyjny balkon

Wejście do komnat cesarskich z Sali Marmurowej

Plafon w sali Marmurowej

Plafon w Sali Marmurowej

Jedna z komnat cesarskich

Sala Audiencyjna z tronem cesarskim

Plafony komnat cesarskich mają wspaniałe sztukaterie - oto dwa przykłady

Salon stołowy, którego ściany dekorowane są wspaniałymi gobelinami

Salon stołowy

Ciekawe wykorzystanie porcelanowych wazonów do budowy kandelabrów

Salon stołowy - gobelin

Salon stołowy - gobelin

Salon stołowy - gobelin

Anticamera komnaty cesarza

Anticamera komnaty cesarza

Komnata cesarska, na ścianach której znajdują się portrety Karola VI i rodziny
 
Plafon komnaty cesarskiej z dewizą Karola VI: Constantia et Fortitudine Wytrwałość i Siła

Portrety cesarza Karola VI Habsburga i jego małżonki Elżbiety Brunszwickiej

Portrety córki Karola VI, cesarzowej Marii Teresy i jej małżonka Franciszka Stefana Lotaryńskiego. 
Dali oni początek dynastii Habsbursko-Lotaryńskiej

Tak miał wyglądać austriacki Escorial - opactwo w Klosterneuburgu po pełnej przebudowie, do której nigdy nie doszło

Portret włoskiego architekta Donato Felice d'Allio, współautora powyższego projektu. Portret ten znajduje się w komnacie cesarskiej