Beskid Niski - Dorzecze Ropy (część III)
Kontynuując poprzedni post przedstawię tu ostatnie cerkwie na północno-wschodnich i północnych obrzeżach dorzecza Ropy.
W kolejności będą to cerkwie:
Owczary, Męcina Wielka i Rozdziele
OWCZARY to dawniej duża wieś łemkowska w dolinie potoku Siary dopływu Sękówki. Do 1946 r. nazywała się Rychwałd od niemieckiego Richwald (bogaty las). Wieś lokowana była na prawie niemieckim i Niemcy byli prawdopodobnie jej pierwszymi osadnikami. Podaję tę nazwę, ponieważ przy opisie ikon w niektórych publikacjach oraz muzeach i zbiorach sztuki można się z nią spotkać. Przy centralnym placu w górnej części wioski stoi dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Opieki Bogurodzicy z 1653 r. Przez cały czas swego istnienia ulegała licznym przekształceniom. Z oryginalnej budowli zachowała się tylko nawa i portal zachodni przeniesiony do rozbudowanego później babińca. W 1710 r. zamiast starego, zbudowano obecne prezbiterium z zakrystią. W 1783 r. dobudowano wieżę, która prawdopodobnie obejmowała wówczas babiniec. W 1810 r. powiększono babiniec do szerokości nawy, w związku z czym słupy wieży wchodzą do jego wnętrza. Od tego czasu cerkiew wielokrotnie remontowano, dokonując pewnych poprawek i zmian. Ostatni gruntowny remont miał miejsce w latach 80. XX w. W 1995 r. cerkiew wraz z drewnianym kościołem śś. Jakuba i Filipa w pobliskiej Sękowej otrzymała prestiżową nagrodę Europa Nostra za najlepiej utrzymaną budowlę zabytkową. W 2013 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Mimo licznych zmian i przeróbek, cerkiew stanowi stylową i harmonijną całość. Jest to jedna z ciekawszych i najładniejszych cerkwi łemkowskich typu północno-zachodniego. Pierwotnie trójdzielna, obecnie pozornie dwudzielna - jednolity na zewnątrz korpus świątyni, wewnątrz zachowuje podział na nawę i babiniec. Cerkiew pokryta jest podwójnie łamanymi dachami namiotowymi. Dachy i wieża zwieńczone są smukłymi blaszanymi hełmami ze ślepą latarnią. Na osi cerkwi stoi murowana dzwonnica bramna. Cerkiew otoczona jest kamiennym murkiem z dwoma bramami. Od 1947 r. cerkiew użytkowana jest jako kościół rzymskokatolicki (filia parafii w Sękowej). Po powrocie części dawnych mieszkańców w 1956 r. zaczęto sporadycznie odprawiać nabożeństwa greckokatolickie, a od roku 1998 są one odprawiane regularnie.
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Wnętrze cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach. Ikony namiestne, prazdniki i antepedia na cokołach powstały prawdopodobnie w 1712 r. Ich autorem jest znany malarz barokowy Ioan Medycki działający w Muszynie na pograniczu dwóch kultur - malował obrazy dla kościołów i ikony dla cerkwi. Jego dziełem jest również ikonostas i kilka ikon w cerkwi w Powrożniku w Beskidzie Sądeckim (vide Drewniane cerkwie łemkowskie nr 02). Pozostałe ikony rzędu deesis i proroków w Owczarach powstały w 1756 r. Ich autor nie jest znany.
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - lewa skrajna ikona namiestna "Przemienienie Pańskie"
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - ikona namiestna Matki Boskiej Eleusy
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego
Ikonostas cerkwi w Owczarach - ikona chramowa Opieki Bogurodzicy (Pokrow)
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - carskie wrota
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach. Chrystus Arcykapłan, środkowa ikona rzędu deesis
i poniżej rzadko spotykana ikona "Chrystus w Grobie".
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - lewa strona rzędów deesis i proroków
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - prawa strona rzędów deesis i proroków
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - antepedium "Miłosierny Samarytanin"
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - antepedium "Chrystus z Samarytanką przy studni"
Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Owczarach - dwa pozostałe antepedia:
"Drabina Jakubowa" i "Chrystus w domu Marii i Marty"
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - boczny ołtarz Chrystus Nauczający
z ikoną pochodzącą prawdopodobnie z poprzedniego ikonostasu
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - piękny rokokowy boczny ołtarz
Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach.
Ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii w ołtarzu bocznym
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - boczny ołtarz św. Mikołaja z klejmami (scenami z życia świętego).
Powyżej ikona Matki Boskiej Eleusy
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - ikona św. Mikołaja z bocznego ołtarza
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - feretron z Matką Boską Hodegetrią.
Ta właśnie ikona jest spotykana w wielu cerkwiach na terenie całej Łemkowszczyzny.
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach - feretron ze św. Mikołajem
Cerkiew w Owczarach - polichromia Opieki Bogurodzicy (Pokrow) na sklepieniu
MĘCINA WIELKA to spora wieś połemkowska w sąsiedztwie małego uzdrowiska Wapienne, na południowy-wschód od Gorlic. W środku wsi przy głównej drodze z Gorlic do Nowego Żmigrodu stoi dawna cerkiew greckokatolicka z 1807 r. pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana. Obecnie pełni ona funkcję kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem. Cerkiew była przynajmniej dwukrotnie gruntownie przebudowywana. W czasie ostatniego remontu w 1986 r. typowo cerkiewne baniaste kopuły zmieniono na mniejsze. Jest to cerkiew typu schyłkowego z dachami kalenicowymi i dużą pochyłą izbicową wieżą ze słupami wchodzącymi do babińca. Dach prezbiterium zwieńczony jest ślepą latarnią z makowiczką, dach nawy i wieża - niewielkimi baniastymi hełmami ze ślepą latarnią. Obok cerkwi stoi drewniana parawanowa dzwonnica bramna.
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Pochodzący z XIX w. ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej.
Ikony namiestne św. Mikołaja i Matki Boskiej Hodegetrii, powyżej rząd prazdników
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego
Ikonostas cerkwi w Męcinie Wielkiej - prawe wrota diakońskie i ikona chramowa śś. Kosmy i Damiana
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - carskie wrota
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej. "Ostatnia Wieczerza" w rzędzie prazdników
i Chrystus Arcykapłan, środkowa ikona rzędu deesis.
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - lewa strona rzędów prazdników, deesis i proroków
Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - prawa strona rzędów prazdników, deesis i proroków
Cerkiew ss. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - główny ołtarz
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - tabernakulum
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - boczny ołtarz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - boczny ołtarz Chrystusa Błogosławiącego
z płaszczenicą u dołu
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - płaszczenica
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej - polichromia Trójcy Świętej na sklepieniu
ROZDZIELE to wieś leżąca parę kilometrów na północny-wschód od Męciny. We wsi znajdują się dwie cerkwie - dawna murowana cerkiew greckokatolicka pełniąca funkcję kościoła rzymskokatolickiego i drewniana cerkiew prawosławna pod wezwaniem Narodzenia Matki Bożej. Jest to cerkiew zbudowana jako greckokatolicka w 1785 r. w Serednicy na Pogórzu Przemyskim. Opuszczona po wojnie, w 1984 r. została przewieziona do Rozdzela, zmontowana i rok później poświęcona. Cała operacja została sfinansowana przez Łemków z Ameryki. Powstała w innym regionie, odbiega od stylu cerkwi łemkowskich. Do cerkwi nie można podejść z bliska ponieważ otoczona jest solidnym ogrodzeniem z bramką zamkniętą na kłódkę.
Prawosławna cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Rozdzielu. Obok cerkwi stoi dwukondygnacyjna drewniana dzwonnica.
Prawosławna cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Rozdzielu.
Zdjęcie zrobione z bramką aby pokazać, że cerkiew ma wieżyczkę.
Bibliografia:
Przewodnik
Cerkwie drewniane Karpat – Polska i Słowacja, praca zbiorowa
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”
Stanisław Kryciński – Łemkowszczyzna (Po obu stronach Karpat, Czas
wojny i pokoju, Nieutracona)
Wydawnictwo LIBRA
Jarosław Giemza – Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny
Wydawnictwo LIBRA
Przewodnik
Beskid Niski, praca zbiorowa
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”
Bogdan Mościcki – Przewodnik Beskid Sądecki
Oficyna Wydawnicza „Rewasz”
Cudowne okazałe budowle te cerkiew wnętrze jest piękne wspaniałe zdjęcia
OdpowiedzUsuńZ ogromną przyjemnością wędruję z Tobą po Beskidzie Niskim. Miałeś cudowną, słoneczną pogodę. Widziałam większość cerkwi przedstawionych przez Ciebie. Niestety, w czasie mojej wędrówki nie dopisała pogoda, momentami padał ulewny deszcz. Jedynie Owczary zapamiętałam jako urokliwe miejsce. Cerkiew mnie zachwyciła. Miałam nadzieję, że w tym roku odświeżę wspomnienia i wyruszę szlakiem cerkwi. Życie napisało inny scenariusz.
OdpowiedzUsuńPozostawiam moc serdeczności:)
Z tą pogodą to bywało różnie... Jeśli będziesz w Owczarach, to gorąco polecam drewniany kościół śś. Jakuba i Filipa w pobliskiej Sękowej. To istne cudo, a niewiele brakowało, żeby był całkowicie zniszczony w czasie I wojny światowej.
UsuńSerdecznie pozdrawiam
Beskid Niski jest cudowny. I te drewniane cerkwie. Kolega pokazał mi cerkiew w Męcinie Wielkiej i kościółek w Sękowej. Nie chciało się wyjeżdżać. Góry niezbyt wysokie a takie cudowne okolice. Kolega mieszka koło Biecza. Biecz również śliczny.
OdpowiedzUsuńPozdrawiam serdecznie z Krakowa