Drewniane cerkwie łemkowskie nr 04

Beskid Sądecki ciąg dalszy (część II)

W poście tym pokazuję pozostałe cerkwie w Beskidzie Sądeckim na północ od Powroźnika. Są to ostatnie cerkwie łemkowskie w Beskidzie Sądeckim - dalsze znajdują się już Beskidzie Niskim. W kolejności będą to cerkwie:

Słotwiny, Roztoka Wielka, Łosie n/Kamienicą, Maciejowa i Nowy Sącz (cerkiew z Czarnego w skansenie)

SŁOTWINY to obecnie północna dzielnica Krynicy. Znajduje się tam zbudowana w latach 1887-1888 r. drewniana cerkiew pod wezwaniem Opieki Bogurodzicy (Pokrowy). Od 1947 r. użytkowana jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jest to cerkiew epigonalna nawiązująca do tradycyjnego stylu łemkowskiego - trójdzielna z prostą wieżą, szerszą nawą, wielobocznie zamkniętym prezbiterium i dwoma zakrystiami. Kryta blachą, nad nawą dach namiotowy, nad prezbiterium kalenicowy, nad każdą częścią cerkwi wydatne baniaste hełmy. 

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Słotwinach - widok od strony prezbiterium

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Słotwinach

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Słotwinach

ROZTOKA WIELKA to wieś leżąca w Dolinie Kamienicy Nawojowskiej na trasie Krynica - Nowy Sącz. Na początku wsi na wysokim zboczu doliny znajduje się dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra. Cerkiew zbudowana została w 1819 r. w stylu północno-zachodnim. Jest to budowla trójdzielna, nieorientowana z prezbiterium zwróconym na północ, w uproszczonej formie (dachy namiotowe bez załamań, tylko z jednym gzymsem). Cerkiew znajduje się na terenie cmentarza. Od 1947 r. użytkowana jest jako kościół rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem. Widok cerkwi z podejścia od dołu z parkingu.

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej 

Wnętrze cerkwi św. Dymitra w Roztoce Wielkiej. Podobnie jak w Powroźniku, również w tej cerkwi ikonostas został rozczłonkowany. Wyjęto środkowe ikony namiestne oraz carskie i diakońskie wrota odsłaniając widok do wnętrza prezbiterium. Na jego tylnej ścianie umieszczono ołtarz główny, a po jego bokach wymontowane ikony Hodegetrii i Chrystusa Nauczającego.

Ikonostas cerkwi w Roztoce Wielkiej - ikona chramowa św. Dymitra

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Roztoce Wielkiej
"Ostatnia Wieczerza" w rzędzie prazdników i Chrystus Wielki Kapłan, centralna ikona rzędu deesis.

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej 

główny ołtarz "Zmartwychwstanie" i środkowe ikony namiestne ikonostasu: Chrystus Nauczający i Matka Boska Hodegetria..

 

Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej - główny ołtarz "Zmartwychwstanie"

ŁOSIE to niewielka wieś malowniczo położona w dolinie bocznego potoku Kamienicy Nawojowskiej. (Uwaga: w Beskidzie Niskim nad Ropą jest wieś o takiej samej nazwie, gdzie znajduje się również drewniana cerkiew łemkowska - vide mój post Drewniane cerkwie łemkowskie nr 13). Pośrodku wsi na dnie doliny stoi drewniana cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Michała Archanioła, obecnie kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Nawiedzenia NMP. Cerkiew powstała prawdopodobnie w I połowie XIX w., aczkolwiek przypuszcza się, że pochodzi z XVIII w. Jest to cerkiew trójdzielna typu północno-zachodniego. Wewnątrz cerkiew posiada kompletny ikonostas z II połowy XIX w., dwa ołtarze boczne z XVIII w. oraz ciekawą polichromię figuralno-ornamentalną z początku XX w.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach

 

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach

 Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach

 Wnętrze cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach

 

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach - ikona namiestna św. Mikołaja

 

 

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

 

 

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła - ikona namiestna Chrystusa Pantokratora 

 

Ikonostas cerkwi w Łosiach - ikona chramowa św. Michała Archanioła  

 

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach - główny ołtarz tabernakulum

 

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach - dolna część ikonostasu

 

 

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach 

"Ostatnia Wieczerza" środkowa ikona z rzędu prazdników i Chrystus Wielki Kapłan, środkowa ikona rzędu deesis 

 

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach - lewa strona rzędów prazdników, deesis i proroków

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Łosiach - prawa strona rzędów prazdników, deesis i proroków

 

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach - boczny ołtarz "Ukrzyżowanie"

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach - boczny ołtarz "Koronacja NMP w niebie"

Cerkiew św. Michała Archanioła w Łosiach - ikona św. Mikołaja

 

Polichromia Święta Trójca i czterej Ewangeliści na sklepieniu nawy

MACIEJOWA to wieś w dolinie Kamienicy Nawojowskiej. Na obszernym tarasie rzeki stoi dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Opieki Bogurodzicy (Pokrowy) z 1830 r., obecnie kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem NMP Wniebowziętej. Jest to bardzo piękna cerkiew typu północno-zachodniego - trójdzielna, z łamanymi dachami namiotowymi, wieża z pozorną izbicą. Na świątyni i wieży są wydatne baniaste hełmy z prawdziwymi latarniami, co stanowi chlubne odstępstwo od ogólnej zasady stylu. 

 Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok z tyłu

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok na wiosnę. Widoczne tu brzózki wokół cerkwi dość skutecznie zasłaniają ją w lecie.

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok na wiosnę

Dzwonnica i cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok na wiosnę

 Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok na wiosnę

Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - widok na wiosnę

Wnętrze cerkwi Opieki Bogurodzicy w Maciejowej. Wnętrze zdobi polichromia ornamentalno-figuralna Feliksa Bogdańskiego z początku XX w. 

Jest on również autorem ikonostasu.

Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - lewa strona rzędu prazdników, deesis i proroków.

Ikonostas cerkwi Opieki Bogurodzicy w Maciejowej - prawa strona rzędu prazdników, deesis i proroków.

NOWY SĄCZ - w tutejszym Sądeckim Parku Etnograficznym znajduje się greckokatolicka cerkiew św. Dymitra z Czarnego, nieistniejącej wsi w Beskidzie Niskim w Dolinie Górnej Wisłoki. Cerkiew użytkowana była do 1927 r. gdy wszyscy mieszkańcy wsi przeszli na prawosławie i zbudowali tuż obok czasownię. Po wysiedleniu wszystkich mieszkańców w 1947 r. obie świątynie stały opuszczone. W 1967 r. podczas silnej wichury zawaliła się prawosławna czasownia. Na ocalałą cerkiew zwróciła uwagę dyrekcja skansenu w Nowym Sączu. W 1993 r. świątynia została rozebrana i przewieziona do Nowego Sącza. Rekonstrukcja trwała do roku 2001. Jest to cerkiew łemkowska typu północno-zachodniego - trójdzielna, z najszerszą nawą, babińcem otoczonym słupami wieży, wieżą izbicową z zachatą, dachy namiotowe łamane z niewielkimi makowicami i pozornymi latarniami z krzyżem. 

 

Cerkiew św. Dymitra z Czarnego w skansenie w Nowym Sączu

 

Cerkiew św. Dymitra z Czarnego w skansenie w Nowym Sączu

Cerkiew św. Dymitra z Czarnego w skansenie w Nowym Sączu - widok od strony prezbiterium

 

Wnętrze cerkwi św. Dymitra z Czarnego. Polichromię figuralno-ornamentalną wykonał Jan Bogdański, który również przemalował ikonostas. 

Ze względu na kradzież ikon, z jego prac zachowały się tylko dwie: św. Mikołaj i "Ostatnia Wieczerza"

Bibliografia:

Przewodnik Cerkwie drewniane Karpat – Polska i Słowacja, praca zbiorowa

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”

Stanisław Kryciński – Łemkowszczyzna (Po obu stronach Karpat, Czas wojny i pokoju, Nieutracona)

Wydawnictwo LIBRA

Jarosław Giemza – Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny

Wydawnictwo LIBRA

Przewodnik Beskid Niski, praca zbiorowa

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”

Bogdan Mościcki – Przewodnik Beskid Sądecki

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”