voyages... voyages...: Drewniane cerkwie łemkowskie nr 09

sobota, 12 października 2019

Drewniane cerkwie łemkowskie nr 09

Beskid Niski - Dolina Białej (część V)

W tym poście przedstawię cerkwie w Dolinie Białej - w północno-zachodniej części Beskidu Niskiego, na pograniczu osadnictwa łemkowskiego. Dalej na północ mieszkali już Polacy, czego dowodem są stare drewniane kościoły rzymskokatolickie. Tym razem pokazuję cerkwie idąc z zachodu na wschód. Cerkwie pokazywane w tym poście według kolejności to:

Królowa Górna, Bogusza i Binczarowa

KRÓLOWA GÓRNA to duża wieś na północno-zachodnim skraju Beskidu Niskiego, 10 km na wschód od Nowego Sącza. Dawniej była podzielona na Polską i Ruską zamieszkałą przez Łemków. Obecnie Ruska nazywa się Górną. Znajduje się tu dawna greckokatolicka cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Bogurodzicy, obecnie kościół cmentarny pod wezwaniem Narodzenia NMP. Cerkiew została zbudowana w 1815 r. z wykorzystaniem starszej wieży z XVII lub XVIII w. W późniejszym czasie była przebudowywana. Jest to cerkiew dwudzielna typu schyłkowego nakryta dachem kalenicowym z dwoma wieżyczkami. Po obu stronach nawy znajdują się kaplice boczne, które sprawiają wrażenie transeptu. Starsza od cerkwi słupowa wieża o pochyłych ścianach z izbicą i obszerną zachatą nakryta jest daszkiem namiotowym z dużym baniastym hełmem.

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej

Izbica wieży cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej

Dachy cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej

Wnętrze cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej autorstwa Karola Różewicza z Sanoka. Jest on również autorem całej polichromii wnętrza. Malarz ten był dość aktywny na terenie Łemkowszczyzny w II połowie XIX w. Był on m.in. autorem ikonostasu i polichromii cerkwi w Wierchomli Wielkiej (patrz: Cerkwie Łemkowskie Doliny Popradu).

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - skrajna lewa ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego

Ikonostas cerkwi w Królowej - ikona chramowa Narodzenia Bogurodzicy

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - Chrystus Arcykapłan, centralna ikona rzędu deesis

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - lewa strona rzędów prazdników, deesis i proroków

Ikonostas cerkwi Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - prawa strona rzędów prazdników, deesis i proroków

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej.

Monumentalne przedstawienie "Sądu Ostatecznego" na sklepieniu autorstwa Karola Różewicza

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - przedstawienie "Sądu Ostatecznego" na sklepieniu cerkwi.

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - górna część "Sądu Ostatecznego" na sklepieniu cerkwi

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Królowej - dolna część "Sądu Ostatecznego" na sklepieniu cerkwi

BOGUSZA to wieś w zachodniej części Beskidu Niskiego, kilka kilometrów od Królowej Górnej. Znajduje się tu cerkiew pod wezwaniem św. Dymitra z 1858 r., obecnie kościół pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego. Jest to cerkiew typu schyłkowego z dachem dwu-kalenicowym i pochyłą wieżą z izbicą. Dachy i wieża zwieńczone są wielkimi baniastymi hełmami. Przed cerkwią stoi dzwonnica szkieletowa nakryta namiotowym daszkiem z baniastym hełmem. Bogusza była ostatnim miejscem posługi kapłańskiej wspomnianego w poprzednim poście ks. Mieczysława Czekaja. W latach 1999-2011 pełnił on tu funkcję księdza rektora. Zmarł w Domu Księży Emerytów w Tarnowie w roku 2016 i spoczął na cmentarzu w Boguszy. Jego zasługi dla ratowania cerkwi łemkowskich są nie do przecenienia. Będąc wieloletnim opiekunem i kustoszem powierzonych mu świątyń przeprowadził szereg prac konserwatorskich przywracających dawną świetność architekturze i wyposażeniu tych obiektów. Dbał przy tym o zachowanie oryginalności i autentyczności budowli, wierności tradycji w której powstały, a także o merytoryczną poprawność przeprowadzonych zabiegów renowacyjnych. W czasie swego pobytu w Boguszy przyczynił się do odnowienia polichromii, ikonostasu i innych elementów wyposażenia. W Boguszy byłem trzy razy i nie udało mi się zwiedzić cerkwi wewnątrz, mimo że za każdym razem próbowałem dodzwonić się na plebanię znajdującą się tuż obok.

Cerkiew św. Dymitra w Boguszy

Barokowe hełmy cerkwi św. Dymitra w Boguszy

Wieża cerkwi św. Dymitra w Boguszy

Cerkiew św. Dymitra w Boguszy

BINCZAROWA to duża wieś leżąca kilka kilometrów na wschód od Boguszy i 8 km na południe od Grybowa. Znajduje się tu zbudowana w 1764 r. dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra, obecnie kościół pod wezwaniem św. Stanisława. Wzniesiona została w roku 1760, i dwukrotnie przebudowywana - w roku 1797 i 1879 (gruntownie). Cerkiew pierwotnie łemkowska po przebudowach straciła styl upodabniając się bardziej do kościoła. Po obu stronach prezbiterium znajdują się zakrystie. Jedynymi wyznacznikami cerkwi są baniaste hełmy nad prezbiterium i nawą oraz wieża o pochyłych ścianach z izbicą i zachatą obejmująca babiniec.