Drewniane cerkwie łemkowskie nr 11

Beskid Niski - Dolina Ropy (część II)

Idąc dalej na północ Doliną Ropy w poście tym przedstawię dwie cerkwie:

Skwirtne i Kwiatoń

SKWIRTNE to niewielka wieś na północny-wschód od Hańczowej. Znajduje się tu dawna cerkiew greckokatolicka z 1837 r. pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana. Obecnie pełni funkcję kościoła filialnego parafii w Uściu Gorlickim. Jest to bardzo piękna cerkiew uproszczonego typu północno-zachodniego - gontowe profilowane dachy nie posiadają załamań lecz jedynie gzymsy oraz zamiast baniastych hełmów mają tylko pozorne latarnie z daszkiem i cebulką. Duża izbicowa wieża z zachatą ma piękny baniasty hełm z pozorną latarnią. Wewnątrz cerkiew posiada polichromię figuralno-ornamentalną i mocno zdekompletowany ikonostas. Trzy lata temu zwiedzałem cerkiew wewnątrz w ramach tej samej akcji co w Wysowej i odniosłem dość smutne wrażenie. Nie wykluczone, że od tamtej pory mogło się coś zmienić na lepsze.

Wieża i bramka do cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana 

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem

Dachy i wieża cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem - ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi w Skwirtnem - ikona chramowa śś. Kosmy i Damiana  

KWIATOŃ to nieduża wieś nad potokiem Zdynia, dopływem Ropy, 5 km na południowy-wschód od Uścia Gorlickiego. Znajduje się tu jedna z najpiękniejszych, jeśli nie najpiękniejsza na całej Łemkowszczyźnie dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Paraskewy, obecnie kościół filialny parafii w Uściu Gorlickim. Cerkiew powstała ok. 1700 r., a w 1742 r. dobudowano do niej wieżę dzwonnicę. Jest to klasyczna cerkiew typu północno-zachodniego - trójdzielna, dachy namiotowe podwójnie łamane, duża izbicowa wieża z zachatą, dachy i wieża zwieńczone wydatnymi baniastymi hełmami. Wyjątkowa uroda cerkwi tkwi w jej proporcjach, materiale - drewnie, którym pokryta jest cała świątynia oraz jej położeniu - stoi samotnie w towarzystwie trzech wysokich lip, które jej nie zasłaniają, lecz podkreślają jej idealną sylwetkę. Cerkiew dopracowana jest w każdym szczególe jak np. arkadowe fryzy w załamaniach dachów, koronkowe wykończenie izbicy wieży, czy oryginalne ogrodzenie z grubych ociosanych bali nakrytych gontowym daszkiem. W 2013 r. cerkiew została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Posiada ona wyjątkowego opiekuna, pana który mieszka prawie po sąsiedzku i z dużym poświęceniem udostępnia jej wnętrze turystom służąc fachową informacją nt. historii i wyposażenia cerkwi. 

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu. Widok na wiosnę pozwala dojrzeć całą cerkiew od strony smukłej wieży

Smukła majestatyczna wieża cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Wieża cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Trzy wysokie drzewa stanowią idealny kadr dla cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu

Cerkiew św. Paraskewy na wiosnę

Wieże cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Wieże cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Wieżyczki cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu za firanką z nagich gałązek

Zwieńczenie nawy cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Zwieńczenie nawy cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu z widocznym fryzem arkadowym w załamaniach dachu

Jedna z uroczych bramek do cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu z 1904 r. autorstwa Michała Bogdańskiego

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - lewa skrajna ikona namiestna św. Mikołaja 

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego

Ikonostas cerkwi w Kwiatoniu - ikona chramowa św. Paraskewy

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - carskie wrota z przedstawieniami czterech Ewangelistów

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - znajdująca się nad carskimi wrotami "Ostatnia Wieczerza" w rzędzie prazdników

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - Chrystus Pantokrator, centralna ikona w rzędzie deesis z tondem Boga Ojca u góry

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - centralna część rzędów prazdników, deesis i proroków, zwieńczonych krzyżem

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - lewa strona rzędów prazdników, deesis i proroków 

Ikonostas cerkwi św. Paraskewy w Kwiatoniu - prawa strona rzędów prazdników, deesis i proroków

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - główny ołtarz

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - tabernakulum

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - fragment deesis ze starego ikonostasu wbudowany w mensę ołtarzową

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - polichromia "Przemienienie Pańskie" na kopule nawy

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - polichromia Opieka Bogurodzicy (Pokrow) na sklepieniu babińca. 

Wokół babińca i części nawy biegnie balustrada chóru muzycznego dla śpiewaków

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - zbliżenie na piękną polichromię Opieki Bogurodzicy

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - polichromia "Wręczenie kluczy św. Piotrowi" z widoczną w tle na górze sylwetką cerkwi z Kwiatonia

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu. Na ścianach babińca znajdują się dwie polichromie "Wygnanie z Raju" oraz "Kain i Abel"

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - boczny ołtarz Matki Boskiej z Dzieciątkiem

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu - boczny ołtarz "Opłakiwanie Chrystusa"

Bibliografia:

Przewodnik Cerkwie drewniane Karpat – Polska i Słowacja, praca zbiorowa

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”

Stanisław Kryciński – Łemkowszczyzna (Po obu stronach Karpat, Czas wojny i pokoju, Nieutracona)

Wydawnictwo LIBRA

Jarosław Giemza – Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny

Wydawnictwo LIBRA

Przewodnik Beskid Niski, praca zbiorowa

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”

Bogdan Mościcki – Przewodnik Beskid Sądecki

Oficyna Wydawnicza „Rewasz”