voyages... voyages...: Drewniane cerkwie łemkowskie nr 08

sobota, 12 października 2019

Drewniane cerkwie łemkowskie nr 08

Beskid Niski - Dolina Białej (część IV)

Idąc dalej na północ Doliną Białej, w tym poście przedstawię następujące cerkwie:

Śnietnica, Brunary Wyżne i Wawrzka

ŚNIETNICA to nieduża wieś w zachodniej części Beskidu Niskiego nad Białą. Pośrodku wsi stoi dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra z 1755 r. W latach 1947 - 1997 pełniła funkcję kościoła rzymskokatolickiego pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli. Po wybudowaniu obok nowego kościoła cerkiew zwrócono grekokatolikom. Jest to cerkiew typu północno-zachodniego przebudowana. Ściany szalowane poziomymi deskami, dachy kalenicowe trójpołaciowe kryte blachą. Dach nawy z załamaniem, pozostałością po dawnym zwieńczeniu namiotowym. Wieża słupowa z izbicą i pozorną tarczą zegarową. Cerkiew otoczona jest kamiennym murem z bramą nakrytą blaszanym daszkiem z makowiczką. Wokół cerkwi rosną wysokie drzewa, które zasłaniają ją od późnej wiosny do jesieni.
Po wielu bezskutecznych próbach dopiero w lipcu 2020 r. udało mi się dostać do środka cerkwi. Nawa była w rusztowaniach w trakcie generalnego remontu. W dalszej kolejności remont ma objąć prezbiterium. Natomiast ikonostas i dwa boczne ołtarze były już po remoncie i błyszczały nowymi złoceniami i kolorami. Kompletny ikonostas z XVIII w. jest jednym z najpiękniejszych barokowych ikonostasów w zachodniej Łemkowszczyźnie. Na tle innych cerkwi wyróżnia się wysokim poziomem warsztatowym.

Cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy

Cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy - widok na wiosnę.

Dopiero brak liści na drzewach odsłania cerkiew i można ją ujrzeć w całości.

Cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy - widok na wiosnę

Wspaniały XVIII-wieczny ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy

Boczna lewa strona ikonostasu cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy

Centralna dolna część ikonostasu cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - lewa skrajna ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - ikona namiestna Chrystusa Pantokratora

Ikonostas cerkwi w Śnietnicy - ikona chramowa św. Dymitra

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - carskie wrota

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - trimorfon, środkowa ikona rzędu deesis

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - lewa strona rzędu prazdników, deesis i proroków. W rzędzie deesis apostołowie występują pojedynczo, nie parami jak w większości cerkwi. Zatem po obu stronach trimorfonu jest 12 ikon apostołów.

Ikonostas cerkwi św. Dymitra w Śnietnicy - prawa strona rzędu prazdników, deesis i proroków

Cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy - boczny ołtarz barokowy "Wprowadzenie Marii do świątyni"

Cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy - boczny późnobarokowy ołtarz "Ukrzyżowanie"

BRUNARY WYŻNE to duża wieś nad Białą na południe od Grybowa. Znajduje się tu dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Michała Archanioła, obecnie kościół parafialny pod wezwaniem NMP Wniebowziętej. Cerkiew powstała prawdopodobnie w XVIII w. W 1831 r. została rozbudowana i gruntownie przekształcona. Dobudowano nowe prezbiterium, a stare połączono z nawą, wykonano nowe dachy i stropy płaskie wewnątrz. Jest to cerkiew typu północno-zachodniego gruntownie przekształcona. Prezbiterium i nawa posiadają podwójnie łamane dachy namiotowe połączone dachem kalenicowym, duża słupowa wieża z izbicą i zachatą obejmuje babiniec. Każda z części cerkwi zwieńczona jest wydatnym baniastym hełmem, który na wieży ma kontrastujący biały kolor. Cerkiew z wyjątkiem hełmu na wieży i zwieńczeń hełmów na dachach pokryta jest gontem w kolorze ciemnobrązowym. Kolor ten zmienia się w zależności od pory dnia i oświetlenia, od jasnobrązowego w pełnym słońcu do prawie czarnego w cieniu i pod światło. Jest to jedna z największych cerkwi łemkowskich. W 2013 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To jedna z moich ulubionych cerkwi, do której wracam przy każdej nadarzającej się okazji. Z dwóch stron cerkwi rosną wysokie drzewa, które ją zasłaniają. Cerkiew odsłonięta jest jedynie od strony plebani, czyli od południa.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach od strony prezbiterium

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - wieża i dach nawy

Wieża cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach z izbicą, w której widoczne są otwory głosowe

Dach i hełm nawy cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach od strony północnej

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - widok na wiosnę od północnej strony.

Brak liści na drzewach odsłania świątynię i pozwala ujrzeć jej całą sylwetkę

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - widok na wiosnę od północnej strony.

Obok szerokiej bramy w murze stoi ciekawa kapliczka Matki Boskiej Częstochowskiej.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - widok na wiosnę od strony północno-wschodniej

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - widok na wiosnę od północnej strony

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - widok na wiosnę spod plebani

Wnętrze cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach

Środkowa część ikonostasu cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - lewa skrajna ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - ikona namiestna Matki Boskiej Hodegetrii

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego

Ikonostas cerkwi w Brunarach - ikona chramowa św. Michała Archanioła

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - carskie wrota

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - lewe i prawe wrota diakońskie przedstawiające Arcykapłanów Melchizedeka i Aarona

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - trimorfon, centralna ikona rzędu deesis

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - krucyfiks

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach. W tej cerkwi w dolnej części ikonostasu znajdują się cztery piękne antepedia,

które połączyłem po dwa: śś. Olga i Włodzimierz oraz śś. Cyryl i Metody.

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Brunarach - druga para antepediów:

Ofiara Abrahama i Chrystus z Samarytanką przy studni

Cerkiew św. Michała w Brunarach - ołtarz główny w prezbiterium

Cerkiew św. Michała w Brunarach - widok na ołtarz główny przez otwarte carskie wrota

Cerkiew św. Michała w Brunarach - rokokowy boczny ołtarz Pieta

Cerkiew św. Michała w Brunarach - boczny ołtarz Matki Boskiej Hodegetrii

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - ikona Matki Boskiej Hodegetrii w ołtarzu bocznym

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach - boczny ołtarz Matki Boskiej w stylu zachodnim

WAWRZKA to niewielka wieś na trasie Florynka-Ropa. Była to graniczna wieś łemkowska. W sąsiedniej Ropie mieszkali już Polacy. Przed wojną prawie wszyscy greckokatoliccy mieszkańcy wsi przeszli na prawosławie i w 1935 r. postanowili wybudować pierwszą własną cerkiew. Z powodu braku środków budowa szła bardzo wolno i została przerwana przez wojnę. Budowę dokończyli nowoprzybyli po 1947 r. polscy osadnicy. Świątynię konsekrowano w 1950 r. już jako kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej. Kościół wyglądem nawiązuje do architektury łemkowskiej. Jest orientowany, dwudzielny, konstrukcji zrębowej z wieżą słupowo-ramową od zachodu. Nakryty jest blaszanym dachem kalenicowym wielopołaciowym z niewielkimi cebulastymi hełmami i makowiczkami zwieńczonymi krzyżem łacińskim. Podobnie wieża ma cebulasty hełm z makowiczką i krzyżem. Na terenie przykościelnym stoi dzwonnica szkieletowa nakryta daszkiem.