voyages... voyages...: Drewniane cerkwie łemkowskie nr 06

sobota, 12 października 2019

Drewniane cerkwie łemkowskie nr 06

Beskid Niski - Dolina Białej (nr II)

Kontynuując moją podróż Doliną Białej, w poście tym przedstawię następujące cerkwie:

Berest, Piorunka, Polany, Kamianna i Bukowiec

BEREST to duża wieś na trasie Krynica - Grybów, Znajduje się tu dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana z 1842 r. Obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego. Jest to cerkiew typu północno-zachodniego z późniejszymi zmianami. Posiada dachy namiotowe podwójnie łamane łączone dachem kalenicowym, dużą wieżę z izbicą i zachatą. Do cerkwi prowadzi wieża bramna nakryta wysokim hełmem. Na placu obok cerkwi stoi oryginalna duża dzwonnica kryta dachem namiotowym z baniastym hełmem. Budowle te tworzą imponujący zespół cerkiewny nie spotykany na całej Łemkowszczyźnie. Dwa pierwsze zdjęcia cerkwi wykonane zostały od strony południowej, z której cerkiew nie została pomalowana lub wypłowiała od słońca. Po porównaniu zdjęć zrobionych z innej strony ma się wrażenie, że chodzi o dwie różne świątynie.

Dachy cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Zespół cerkiewny śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Zespół cerkiewny śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Dzwonnica cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Wnętrze cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście - Chrystus Wielki Kapłan, centralna ikona rzędu deesis i scena Ukrzyżowania powyżej

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście - lewa strona prazdników i deesis

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście - prawa strona prazdników i deesis

Ikonostas cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Bereście - carskie wrota

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Bereście - boczny ołtarz Opieki Bogurodzicy (Pokrow). Obraz ten namalowany został w 1721 r. dla murowanej cerkwi w Izbach gdzie mieścił się warowny obóz konfederatów barskich. Konfederaci często modlili się przed nim doznając wielu łask. Był wśród nich Kazimierz Pułaski, który po jednej z bitew ofiarował świątyni wotum. W 1955 r. obraz został przeniesiony do Berestu gdzie nadal słynie z łask i otaczany jest wielką czcią.

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Bereście - ciekawa ikona Chrztu Chrystusa

PIORUNKA to wieś położona kilka kilometrów na wschód od Berestu. Pośrodku wsi stoi dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana, obecnie kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej. Według miejscowej legendy cerkiew stoi na dawnym kultowym miejscu gdzie znajdował się posąg pogańskiego bóstwa Peruna. Stąd niektórzy wywodzą nazwę miejscowości - Piorunka. Cerkiew zbudowana została w 1798 r. na miejscu starszej. Jest to cerkiew trójdzielna typu uproszczonego północno-zachodniego - dachy namiotowe z gzymsami zamiast charakterystycznych dla stylu załamań. Dachy i wieża zwieńczone cebulastymi hełmami, ściany kryte gontem, dachy blachą. Przed cerkwią stoi drewniana dzwonnica nakryta dachem namiotowym z makowiczką.

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Piorunce

Wieże cerkwi śś. Kosmy i Damiana w Piorunce

POLANY to wieś na północ od Berestu przy trasie z Krynicy do Grybowa. Znajduje się tu dawna cerkiew greckokatolicka z 1820 r. pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Obecnie pełni funkcję kościoła filialnego parafii w Bereście. Jest to cerkiew typu schyłkowego z dachami kalenicowymi nad prezbiterium i nawą. Szeroka wieża o pochyłych ścianach obejmuje babiniec. Dachy i wieża zwieńczone są dużymi baniastymi hełmami. Wnętrze cerkwi zdobi polichromia figuralno-ornamentalna. Między prezbiterium i nawą posiada kompletny XIX-wieczny ikonostas, w prezbiterium ołtarz główny, a w nawie dwa ołtarze boczne.

Wieża cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Polanach

Dachy i wieże cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach

Cerkiew św. Michała Archanioła w Polanach

W kwietniu tego roku po drodze do Krynicy Zdroju zobaczyłem tę cerkiew w świetle zachodzącego słońca. Nie mogąc oprzeć się widokowi, zatrzymałem się i zrobiłem parę zdjęć. W ostatnim czasie cerkiew została pomalowana środkiem konserwującym drewno.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Polanach w świetle zachodzącego słońca

Cerkiew św. Michała Archanioła w świetle zachodzącego słońca

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach - ikona namiestna św. Mikołaja

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach - ikona namiestna Matki Boskiej Eleusy

Ikonostas cerkwi św. Michała w Polanach - ikona namiestna Chrystusa Nauczającego

Ikonostas cerkwi w Polanach - prawe diakońskie wrota i ikona chramowa św. Michała Archanioła

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach - rząd deesis i rzadko spotykana malowana kurtyna nad ikonostasem.

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach - centralna ikona rzędu deesis Chrystus Wielki Kapłan.

Poniżej Ostatnia Wieczerza - centralna ikona rzędu prazdników.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Polanach - główny ołtarz Pieta

Ikonostas cerkwi św. Michała Archanioła w Polanach - carskie wrota

KAMIANNA to malownicza wieś położona w głębokiej dolinie w zachodniej części Beskidu Niskiego. We wsi były dwie cerkwie: greckokatolicka z początku XIX w. i - po przejściu wszystkich mieszkańców na prawosławie - wybudowana w 1930 r. dość duża tymczasowa cerkiew prawosławna tzw. czasownia pod wezwaniem św. Paraskewy. Po wojnie od 1947 r. cerkiew prawosławna zaczęła pełnić funkcją kościoła filialnego parafii w Bereście pod wezwaniem Nawiedzenia NMP, natomiast cerkiew greckokatolicka w 1949 r. została przeniesiona do Bukowca na Pogórzu Rożnowskim z przeznaczeniem na kościół. Znajdująca się w Kamiannej dawna cerkiew prawosławna to budowla trójdzielna na planie krzyża z dachami kalenicowymi krytymi blachą, z dużą kopułą na skrzyżowaniu naw i czterema mniejszymi cebulastymi kopułkami na ramionach krzyża. Z dawnego wyposażenia cerkwi nie zachowało się nic. Obecne wyposażenie wnętrza w kolorze naturalnego drewna utrzymane jest w stylu ludowo-regionalnym. Mało znana wieś po wojnie zamieniła się w znany na całą Polskę ośrodek pszczelarstwa dzięki przebywającemu tam od 1960 r. księdzu Henrykowi Ostachowi, zapalonemu miłośnikowi pszczół i honorowemu Prezesowi Polskiego Związku Pszczelarstwa. Po przejściu ks. Ostacha na emeryturę ośrodek wydaje się chylić ku upadkowi.

Cerkiew św. Paraskewy w Kamiannej

Obok cerkwi znajduje się Ośrodek Pszczelarstwa z pasieką i ciekawymi przykładami uli

Ciekawe ule pasieki Ośrodka Pszczelarstwa w Kamiannej

Kapliczka św. Benedykta z Nursji na terenie pasieki w Kamiannej

Kapliczka św. Ambrożego patrona pszczelarzy na terenie pasieki w Kamiannej

BUKOWIEC to wieś na Pogórzu Rożnowskim. Znajduje się tu przeniesiona z Kamiannej dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Paraskewy. Obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego pod wezwaniem Niepokalanego Serca NMP. Cerkiew powstała w Kamiannej w 1805 r., przebudowana była w 1892 r., a w roku 1949 przeniesiona została do Bukowca z przeznaczeniem na kościół. Pierwotnie była to cerkiew łemkowska typu schyłkowego, dwudzielna nakryta dachami kalenicowymi z izbicową wieżą o pochyłych ścianach. W Bukowcu odtworzono cerkiew w całości, rozbudowując ją i wprowadzając szereg zmian. Dobudowano nowe prezbiterium przez co powiększono nawę o stare prezbiterium, zlikwidowano charakterystyczne dla cerkwi cebulaste hełmy, nakryto wieżę hełmem namiotowym i nad nawą dodano wieżyczkę na sygnaturkę. Wprowadzono również kilka zmian do architektury wnętrza. Wyposażenie cerkiewne zamieniono w całości na kościelne - ołtarze neobarokowe i inne (stacje Drogi Krzyżowej, chrzcielnica, obrazy).